Sufragio aktiboa eta hautesle-errolda

“Sufragio aktiborako eskubidea” botoa emateko eskubidea da, eta “sufragio pasiborako eskubidea” hautagai gisa aurkezteko eta bozkatua izateko eskubidea da.

Europako Parlamenturako hauteskundeetan honako hauek eman dezakete botoa:

  • Hauteskunde-erroldan inskribatuta dauden adin nagusiko espainiar guztiak (bai Espainian bizi direnak, bai atzerrian bizi direnak)
  • Europar Batasuneko beste estatu batzuetako herritarrak, Espainian bizi direnak, Espainiako udalerri batean erroldatuta daudenak eta Europako Parlamenturako hauteskundeetan Espainian bozkatzeko borondatea adierazi dutenak.

Hala ere, ezin izango dute botorik eman:

  • Epai irmoaren bidez botoa emateko eskubidea kentzeko zigor nagusi edo osagarrira kondenatutako pertsonak, zigor hori betetzen den bitartean.

Espainian, ez. Inor ezin da behartu, ezta hertsatu ere, inolako aitzakiarik gabe, botoa emateko eskubidea gauzatzera, ez eta zer bozkatu duten ezagutaraztera ere.

Botoa (botoa emateko eskubidea baliatzea) unibertsala, askea, berdina, zuzena eta sekretua da.

  • Unibertsala, eskubide zibil eta politikoen erabilera osoa duten adindun guztiek balia dezaketelako.
  • Librea, inor ezin delako botoa ematera behartu.
  • Berdina, boto guztiek balio bera dutelako.
  • Zuzena, gure botoaren bidez gai publikoetan gure ordezkari nahi ditugun pertsonak izendatzen direlako.
  • Sekretua, inor ezin delako behartu zer bozkatu duen ezagutaraztera.

Hautesle-errolda boto-eskubidea behin betiko edo aldi baterako kenduta ez duten eta bozkatzeko baldintzak betetzen dituztenen inskripzioa jasotzen duen datu-basea da.

Hautesle-errolda bakarra eta iraunkorra da, eta hilero eguneratzen da.

Hautesle-erroldak, Europako Parlamenturako hauteskundeen kasuan, osagai hauek ditu:

  • Espainian bizi diren hautesleen errolda (CER).

  • Atzerrian bizi diren egoiliarren hautesle-errolda (CERA).

  • Espainian bizi diren Europar Batasuneko hiritarren errolda (CERE).

Hautesle-erroldan izena ematea nahitaezkoa da botoa eman ahal izateko.

Hautesle-errolda Hautesle Erroldaren Bulegoak egiten du, Estatistikako Institutu Nazionalaren barruan dagoen organoak (Ekonomia, Merkataritza eta Enpresa Ministerioari esleitua), eta Hauteskunde Batzorde Zentralak zuzenduta eta gainbegiratuta gauzatzen ditu bere eskumenak.

Udalek, Espainiak atzerrian dituen bulego kontsularrek eta misio diplomatikoen atal kontsularrek ofizioz izapidetzen dute hautesleen inskripzioa, eta Hautesle Erroldaren Bulegoa arduratzen da hautesle-errolda osatzeaz.

Errolda egiteko, bulegoak:

  • Hautesle-errolda egiteko prozesua koordinatzen du, eta, horretarako, jarraibideak eman diezazkieke udalei eta kontsuletxeei, bai eta Erregistro Zibileko eta Zigortuen eta Auzi-iheslarien Erregistroko arduradunei ere;
  • Hautesle-errolda egiteko prozesua gainbegiratzen du, eta, horretarako, udalak eta kontsuletxeak ikuska ditzake;
  • Organo eskudunek izapidetutako altak eta bajak ofizioz kontrolatu eta berrikusten ditu, eta hautesleen fitxategi nazional bat egiten du;
  • hautesle beraren inskripzio anitzak, udalek eta kontsuletxeek detektatu ez dituztenak, ezabatzen ditu.

Hauteskunde-prozesu bakoitzean erabiltzen den errolda deialdiaren dataren aurreko bigarren hilabetearen lehen egunean itxitakoa da.

Ekainaren 9ko Hauteskundeen kasuan, errolda 2024ko otsailaren 1ean itxiko da.

Hala ere, Hauteskundeen Araubide Orokorraren Lege Organikoak zuzenketa-aldi bat jasotzen du, hauteskundeetarako deialdia egin eta gero, apirilaren 22tik 29ra bitartean.

Udalek eta kontsuletxeek apirilaren 22tik 29ra bitartean beren udalerrietan indarrean dauden hauteskunde-zerrendak erakutsiko dituzte.

Gainera, Hautesle Erroldaren Bulegoak hautesle-txartel bat bidaliko die hautesle guztiei, hautesle-erroldako inskripzioaren datu eguneratuekin eta botoa ematea dagokien atal eta mahaiaren datu eguneratuekin, eta eragindako hautesleei hauteskunde-atal, -lokal edo -mahaien aldaketen berri emango die.

Era berean, hauteskunde-lokalen eta -mahaien datuak eskuratu ahal izango dira Internetez, INEren webgunearen bidez (www.ine.es), ziurtagiri digitala eduki beharrik gabe.

Hautesle bakoitzaren inskripzio-datuak kontsultatzeko (botoa eman behar duen mahaikoak eta tokikoak barne), ziurtagiri digitala erabili beharko da, eta INEren webgunearen bidez (www.ine.es) eskuratu ahal izango da, deialdia argitaratzen den egunetik aurrera.

Zerrendak erakusteko aldian (apirilaren 22tik 29ra) edonork hautesle-erroldan bidegabe sartuta edo baztertuta dagoela ikusten badu, erreklamazioa aurkez dezake Hautesle Erroldaren Bulegoaren Probintzia Ordezkaritzan.

Hiru eguneko epean, erreklamazioak ebatzi eta zuzenketak aginduko ditu, eta maiatzaren 3an jendaurrean jarri beharko dira. Gainera, erreklamatzaile, udal eta kontsulatu bakoitzari ere jakinaraziko dio hartutako ebazpena.

Etxebizitzaz aldatu diren edo lehen aldiz botoa eman duten pertsonek bereziki egiaztatu behar dute ea beren datuak zuzenak diren.