Quen fai que?

A organización dun proceso electoral require do traballo coordinado de moitas persoas nun período de tempo moi breve.

De maneira xeral, e segundo a función que tiveren encomendada, podemos distinguir os seguintes grupos:

  1. Órganos que velan pola transparencia do proceso electoral
  2. Órganos encargados da xestión electoral
  3. Candidaturas nun proceso electoral
  4. Suxeitos que deciden o proceso electoral
  5. Axentes que informan sobre o proceso electoral
  6. Axentes de seguridade
  7. Outros suxeitos intervenientes

A administración electoral vela pola transparencia e a obxectividade do proceso e do principio de igualdade. Está composta polas xuntas electorais e as mesas electorais.

A Xunta Electoral Central é o órgano superior da administración electoral e é o único permanente da mesma, que ten, entre outras competencias:

  • Dirixir e supervisar a actuación da Oficina do Censo Electoral.
  • Dar instrucións ás xuntas electorais provinciais e resolver as súas consultas, unificando criterios.
  • Resolver as queixas, reclamacións e recursos que se lle dirixan.
  • Velar polo cumprimento das normas relativas ás contas e os gastos electorais por parte das candidaturas
  • Exercer a potestade disciplinaria sobre todas as persoas que interveñan con carácter oficial nas operacións electorais.
  • Aprobar, por proposta da administración das comunidades autónomas, os modelo de actas, etc.

Está composta por 13 persoas (maxistrados do Tribunal Supremo e catedráticos de dereito ou de ciencias políticas e socioloxía en activo)

Xuntas electorais provinciais (XEP) e xuntas electorais de zona (JEZ)

Correspóndelles, dentro do seu ámbito territorial, resolver as queixas e reclamacións que lles sexan dirixidas segundo a LOREG.

As XEP e a XEZ constitúense para cada proceso electoral, e están compostas por cinco membros.

Hai un XEP en cada provincia.

Nas cidades autónomas de Ceuta e Melilla, as XEZ acumulan as funcións das XEP.

As XEZ existen en cada partido xudicial e garanten a existencia en cada mesa electoral dos medios necesarios para que se poidan celebrar as eleccións convocadas.

Mesas electorais

Como se constitúen só para o día das eleccións.

Están formadas por cidadáns e cidadás elixidos por sorteo entre os censados na sección correspondente.

A mesa é única, aínda que coincida a celebración de varias eleccións.

Cada mesa está composta por 1 presidente ou presidenta e 2 vogais.

Corresponde á mesa entre outras funcións:

  • Verificar que o local electoral reúne as condicións necesarias para poder celebrar o acto de votación e observar se o material electoral presenta algunha deficiencia.
  • Presidir a votación e manter a orde no local electoral para esta decorrer sen ningún tipo de incidencia.
  • O inicio e peche da votación, así como do escrutinio e finalmente a entrega da documentación electoral ao xulgado de primeira instancia ou de paz e a Correos.

Ministerio do Interior. Dirección Xeral de Política Interior

Correspóndelle a organización xeral dos procesos electorais de ámbito estatal (eleccións europeas, xerais, municipais e referendos) e as tarefas de coordinación da intervención doutros órganos nesta xestión.

Entre as súas competencias constan as seguintes:

As relacións coa administración electoral e, en particular, coa Xunta Electoral Central.

A xestión das relacións cos órganos competentes das comunidades autónomas en materia electoral.

A coordinación coas unidades dependentes doutros ministerios con competencia en materia electoral.

Información provisional sobre os resultados.

O rexistro de partidos políticos.

O financiamento público dos partidos políticos (subvencións estatais anuais e subvencións por gastos electorais) nos termos establecidos na lexislación vixente.

Coordinación da loxística electoral.

Oficina do Censo Electoral

É o órgano encargado da formación e actualización do censo electoral. Está incorporado ao Instituto Nacional de Estatística e exerce as súas competencias baixo a dirección e supervisión da Xunta Electoral Central.

Ten unha estrutura provincial, organízase en delegacións provinciais e encárgase de coordinar, supervisar, controlar e revisar o proceso de elaboración do censo electoral.

Ademais, con motivo de cada proceso electoral, ocúpase de:

  • Obter as listas electorais para a súa exposición ao público e para as mesas electorais.
  • Resolver reclamacións de electores.
  • Determinar as seccións, mesas e locais electorais.
  • Entregar copias do censo electoral ás candidaturas proclamadas.
  • Enviar as tarxetas censuais aos electores.
  • Expedir certificados censuais específicos e certificados de inscrición no censo.
  • Difusión dos datos do censo.
  • Envío da documentación para a votación por correo nacional.
  • Envío da documentación para a votación por correo dende o estranxeiro (CERA e ERTA)

Ministerio de Asuntos Exteriores, Unión Europea e Cooperación

É o encargado (xunto co Correos e a Oficina do Censo Electoral) de facer efectivo o exercicio do dereito de sufraxio dos españois no estranxeiro.

As oficinas e seccións consulares son as encargadas de tramitar as solicitudes da documentación electoral daqueles españois que residan temporalmente no estranxeiro.

Correos e Telégrafos

Como operador designado polo Goberno para prestar o servizo postal universal, tamén participa no correcto decurso do proceso electoral.

Fundamentalmente, Correos encárgase de realizar todos os envíos electorais, tanto os que realiza a Oficina do Censo Electoral dirixidos aos electores, como os que realizan estes. Todos estes envíos son gratuítos para os electores, sen prexuízo de que o Estado, a través do orzamento electoral, deba compensar a Correos pola súa intervención no proceso electoral. Esta compensación inclúe tamén a que corresponde aos envíos de propaganda electoral que realizan os partidos políticos.

Delegacións e Subdelegacións do Goberno

Realizan importantes funcións electorais no seu respectivo ámbito territorial, en estreita colaboración co Ministerio do Interior, a Administración Local e Autonómica, no seu caso, entre as que hai tarefas de seguridade, loxística electoral, custodia e distribución do material electoral, recollida e remisión da información relativa ao seguimento da xornada e o escrutinio provisional dos resultados.

Concellos

Son os encargados de xestionar o proceso electoral no ámbito local, en colaboración coas Delegacións e Subdelegacións do Goberno e coas Delegacións Provinciais da Oficina do Censo Electoral.

Quen pode presentar candidaturas nun proceso electoral?

Partidos políticos e federacións, son asociacións privadas inscritas como tales no Rexistro de Partidos Políticos dependente do Ministerio do Interior.

Coalicións electorais

Formacións de carácter temporal, integradas por partidos e/ou federacións, que teñan por obxecto presentar candidaturas nun proceso electoral concreto.

Non existe un rexistro específico de coalicións electorais. A súa creación deberá ser comunicada unicamente á Xunta Electoral correspondente ao ámbito de actuación da coalición.

Deberán constituírse expresamente para cada proceso, ou para varios convocados na mesma data, e extínguense unha vez celebrados.

Agrupacións de electores.

Son formacións políticas que se constitúen co aval dun número variable de sinaturas de electores da circunscrición correspondente, e só e exclusivamente para poder presentar candidatura nun proceso electoral concreto e determinado.

Non teñen vocación de permanencia e, de feito, se queren presentarse noutro proceso electoral, han de volver a someterse a unha nova recollida de sinaturas.

Os electores e electoras

Son electores ou electoras nas Eleccións Europeas os españois e españolas maiores de idade inscritos no censo electoral de residentes en España e no estranxeiro que poden exercer o seu dereito ao sufraxio.

Os votantes

Os electores convértense en votantes desde o momento en que votan. En España o voto é voluntario. Ninguén pode ser obrigado nin coaccionado a votar.

A diferenza entre número de electores e votantes representa o índice de participación, dato moi importante para avaliar correctamente o proceso electoral.

Ministerio do Interior (Dirección Xeral de Política Interior)

Informa do proceso e dos resultados provisionais, principalmente a través das campañas institucionais, da súa páxina web e das redes de prensa que, xunto coa Secretaría de Estado de Comunicación, se ofrecen durante a fin de semana electoral.

Medios de comunicación

Os medios (televisións públicas e privadas, radios, prensa escrita, xornais dixitais, etc.) emiten as campañas institucionais elaboradas polo Ministerio do Interior e organizan amplas difusións para informar do proceso electoral, as actividades das formacións políticas que concorren, o operativo electoral e os resultados electorais.

Quen garante a seguridade do proceso?

FORZAS E CORPOS DE SEGURIDADE DO ESTADO

CORPOS DE SEGURIDADE AUTONÓMICOS

POLICÍA LOCAL

Outros suxeitos intervenientes no proceso

REPRESENTANTES DA ADMINISTRACIÓN

Son as persoas designadas polos Delegados e Subdelegados do Goberno para ofrecer, durante toda a xornada electoral, a asistencia necesaria na mesa electoral, sempre como auxiliar e baixo a súa autoridade.

As súas funcións inclúen:

A recollida e transmisión dos datos relativos á suficiencia do material electoral e as incidencias que se produzan na apertura e constitución das mesas.

Recollida e transmisión de datos relativos ao inicio da votación e dos datos de participación nos momentos fixados polo Goberno para ofrecer publicamente esta información.

Recollida dunha copia da acta de escrutinio da mesa electoral e transmisión dos datos incluídos nela. Así mesmo, custodiará dita copia para entregar á Delegación ou Subdelegación do Goberno.

SECRETARÍAS DOS CONCELLOS

Son os delegados da Xunta Electoral de Zona e actúan baixo a estrita dependencia da mesma.

Colaboran na loxística electoral e na supervisión dos locais electorais para que o día das eleccións teñan cubertas as súas necesidades.

MINISTERIO DE DEFENSA

Participar no proceso electoral garantindo o voto do persoal das Forzas Armadas que estea realizando misións no estranxeiro.

SECRETARÍA XERAL DE INSTITUCIÓNS PENITENCIARIAS

Participa no proceso electoral facilitando o voto dos internos que non estean privados do exercicio do dereito de sufraxio, nos centros penitenciarios.

APODERADOS/AS E INTERVENTORES/AS

Unhas e outras son persoas designadas polos partidos políticos para actuar o día da votación nos locais electorais.

Poden ostentar emblemas ou adhesivos da entidade política que representan, pero só para se identificar como interventores ou apoderados desa candidatura e sen que iso constitúa propaganda electoral.

APODERADO/A

Persoa maior de idade, en pleno uso dos seus dereitos civís e políticos, que representa un partido político en todos os actos e operacións electorais.

Pode acceder libremente a todos os locais electorais, examinar o desenvolvemento da votación e do escrutinio en calquera mesa, formular reclamacións e pedir certificacións.

Non vota na mesa se non figura no censo da mesma.

INTERVENTOR/A

É o representante da candidatura perante unha mesa electoral. Desempeña a súa función só ante a mesa na que se acredita. Participa nas deliberacións da mesa con voz pero sen voto.

Os interventores de cada candidatura acreditados perante a mesa poden substituírse entre si.

Pode formular reclamacións ou protestas e pedir certificacións.

Votan na mesa perante a que están acreditados, aínda que non estean incluídos no censo da mesma, sempre que figuren inscritos no censo da circunscrición correspondente a esa mesa. En caso contrario só poderán votar por correo na mesa en cuxo censo estean inscritos.